Սեռական հարաբերությունների ժամանակ մենք հաճախ մտածում ենք այն մասին, թե ինչպես պաշտպանվել անցանկալի հղիությունից: Ցավոք, շատ քչերն են անհանգստանում սեռական ճանապարհով փոխանցվող հիվանդությունների մասին: Կա թյուր կարծիք, որ «ես անմիջապես կհասկանամ` արդյո՞ք ամեն բան կարգին է իմ զուգընկերոջ մոտ»: Ժամանակն է կոտրել կարծրատիպերը:
Հին հռոմեացիները Վեներային համարել են սիրո աստվածուհի: Հենց այդ պատճառով սեռական ճանապարհով փոխանցվող հիվանդությունները հաճախ անվանում են վեներական: Առողջապահության Համաշխարհային Կազմակերպությունը (ԱՀԿ) սահմանում է դրանք ավելի հստակ և հասկանալի` սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակներ (ՍՃՓՎ) կամ սեռավարակներ:
Համաձայն ԱՀԿ-ի աշխարհում օրական գրանցվում է սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակների ավելի քան 1մլն. նոր դեպք:
Սեռավարակների հարուցիչներն են` վիրուսները կամ բակտերիաները, որոնք ապրում են մարդու կենսաբանական հեղուկներում` արյան, սերմնահեղուկի, թքի կամ հեշտոցային արտադրության մեջ:
Այսօր բժշկությանը հայտնի են 40 տեսակի սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակներ։ Ահա դրանցից առավել հայտնիները:
Բացվող աղյուսակ, պարզապես սեղմիր «+» աջ անկյունում
| Սիֆիլիս |
+ |
Սիֆիլիսը վաղեմի, այսպես կոչված «դասական» վեներական հիվանդությունների շարքին է պատկանում։ Հատկապես միջնադարում շատ մարդիկ են տուժել սիֆիլիսից։ Նախկինում այն դժվար բուժվող հիվանդությունների շարքին է պատկանել, այդ իսկ պատճառով, մարդիկ տարիներ շարունակ չեն կարողացել ձերբազատվել այդ հիվանդությունից, որն աստիճանաբար քայքայում էր մարդկու մարմինը և շատ հաճախ մահվան հանգեցնում։ Սիֆիլիսի հարուցիչը դժգույն տրեպոնեմա մանրէն է։ Սիֆիլիսով հիվանդ մարդու օրգանիզմում միշտ առկա է տրեպոնեման՝ արյան, սերմնահեղուկի, թքի և այլ կենսաբանական հեղուկների մեջ։ Մարդու մարմնից դուրս տրեպոնեման շատ արագ մահանում է, սակայն խոնավ միջավայրում՝ թաց սպունգի, սրբիչի վրա այն կարող է պահպանվել ավելի քան 12 ժամ, իսկ հիվանդ մարդու թքի մեջ՝ սենյակային ջերմաստիճանում, մի քանի ժամից մինչև մի քանի օր։ Մանրէն արագ մահանում է արևի շողերի ներքո, ինչպես նաև բարձր ջերմաստիճանի և սպիրտի ազդեցությունից։
Սիֆիլիսով վարակման ուղիները. Սիֆիլիսով վարակվում են սեռական ճանապարհով։ Հնարավոր են նաև վարակման այլ ուղիներ՝ համբույր, ընդհանուր իրեր (սպասք, ծխախոտ, շրթներկ, սրբիչ, ներքնազգեստ, անձնական հիգիենայի պարագաներ)։
Ախտանշաններ. Հարուցչի՝ օրգանիզմում հայտնվելուց 2-5 շաբաթ անց ի հայտ են գալիս հիվանդության առաջին նախանշանները։ Այն հատվածին, որտեղ տեղակայվում է տրեպոնեման (հաճախակի սեռական օրգաններին, շուրթերին կամ մաշկի վրա), կարմրավուն պինդ բորբոքային բիծ է առաջանում (կարծր շանկր)։ Մեկ շաբաթ անց լայնանում են նաև հարակից ավշային հանգույցները։ Համապատասխան բուժում չստանալու դեպքում, 3-4 շաբաթ անց վերքն ինքնուրույն վերանում է, իսկ կարճ ժամանակ անց սկսվում է երկրորդ շրջանը՝ երկրորդային սիֆիլիսը։ Այն դրսևորվում է յուրահատուկ մաշկային ցանով, որն անհետանում է հետագա 2-3 ամիսների ընթացքում։ Հետագայում, բուժում չստանալու դեպքում, տեղի են ունենում ներքին օրգանների և նյարդային համակարգի ծանր ախտահարումներ, որոնք կարող են հանգեցնել նաև մահվան։
|
| Սուսանակ (գոնորեա) |
+ |
Հարուցիչ՝ գոնոկոկ մանրէ :
Գոնոկոկը մարդկային օրգանիզմից դուրս արագ մահանում է, սակայն խոնավ միջավայրում (թաց սպունգի, սրբիչի վրա) այն կարող է գոյատևել մինչև 24 ժամ։
Սուսանակով (գերմաներեն՝ տրիպեր) վարակման ուղիները. Վարակումը հիմնականում տեղի է ունենում սեռական ճանապարհով, երբեմն՝ կենցաղային ճանապարհով, հիվանդի կողմից օգտագործված իրերի միջոցով։
Ախտանշաններ. Հարուցչի (գոնոկոկի)` օրգանիզմում հայտնվելուց մի քանի օր անց ի հայտ են գալիս հիվանդության առաջին նշանները։ Նախ առաջանում է այտուց, միզուկի լորձաթաղանթի կարմրություն, միզելու ընթացքում առաջանում է քոր և ցավ։ Այնուհետև, ավելի հաճախ տղամարդկանց շրջանում, առաջանում է լորձա-թարախային արտադրություն միզուկից։ Կանանց շրջանում գոնոկոկը կարող է ընթանալ գրեթե առանց ախտանշանների։
Վտանգ. Սուսանակը կարող է քրոնիկ բնույթ ստանալ և առաջացնել քրոնիկ բորբոքումներ և սեռական դիսֆունկցիա տղամարդկանց և կանանց մոտ, ինչպես նաև անպտղություն։ Հիվանդությունը բացասաբար է ազդում հղիության ընթացքի և ելքի վրա. հիվանդ կանանց մոտ հաճախ լինում են վիժումներ, վաղաժամ ծննդաբերություն, հետծննդյան բարդություններ, և վարակը կարող է փոխանցվել երեխային։ Տղամարդկանց շրջանում սուսանակը և կարող է անպտղության հանգեցնել:
|
| Քլամիդիոզ |
+ |
Քլամիդիոզը հայտնաբերվել և ուսումնասիրվել է ոչ այդքան վաղուց, սակայն դրանից վերջինիս վտանգը չի թուլանում։
Հարուցիչը՝ հատուկ միկրոօրգանիզմ (մանրէի և վիրուսի անցումային ձև)։ Հարուցիչը մարդու մարմնից դուրս կենսունակ չէ:
Քլամիդիոզով սովորաբար վարակվում են սեռական ճանապարհով։
Ախտանշաններ. Հարուցչի՝ օրգանիզմում հայտնվելուց 1-4 շաբաթ անց ի հայտ են գալիս հիվանդության առաջին նշանները։ Շատ հաճախ քլամիդիոզը ընթանում է առանց որևէ ախտանշանների։ 100 դեպքից միայն 5-10 մոտ է հիվանդությունը սուր ընթացք ստանում։ Հնարավոր են ցավեր և քոր միզելու ընթացքում, այտուցի առաջացում, ինչպես նաև միզուկի լորձաթաղանթի կարմրություն և բորբոքում։
Վտանգ. Քլամիդիոզը կարող է հանգեցնել անպտղության և´ տղամարդկանց, և´ կանանց շրջանում, և ավելին, հղիության ընթացքում այն կարող է բազմաթիվ բարդություններ առաջացնել։ Քլամիդիոզով հիվանդ մայրերից ծնված երեխաների մոտ հանդիպում են մարմնի քաշի խնդիրներ, բնածին թոքաբորբ, աչքերի ախտահարում։
|
| Տրիխոմոնոզ (տրիխոմոնիազ) |
+ |
Հարուցիչը միաբջիջ տրիխոմոնադն է, որն արագ մահանում է մարդու օրգանիզմից դուրս։ Սակայն խոնավ միջավայրում (թաց սպունգի, սրբիչի վրա) կարող են գոյատևել մինչև 2 ժամ։
Տրիխոմոնոզով վարակման ուղիները. Տրիխոմոնոզով վարակվում են հիմնականում սեռական ճանապարհով, սակայն շատ հազվադեպ դեպքերում նաև հնարավոր է վարակվել հիվանդի կողմից օգտագործված իրերի միջոցով։
Ախտանշաններ. Հարուցչի՝ օրգանիզմում հայտնվելուց 3-11 օր անց ի հայտ են գալիս հիվանդության առաջին նշանները։ Տրիխոմոնոզի ախտանշանները տարբեր են։ Տղամարդկանց շրջանում կարող է նկատվել արտադրություն միզուկից։ Կանանց շրջանում հիվանդությունն ընթանում է ավելի վառ արտահայտված նշաններով՝ բնորոշ ջրիկ, ‹‹փրփրանման›› հեշտոցային արտադրություն։
|
| Մարդու պապիլոմա վիրուս (ՄՊՎ) |
+ |
Պապիլոմավիրուսը սեռական ճանապարհով փոխանցվող ամենատարածված վարակներից մեկն է, որի հետ առնչվում են սեռական ակտիվ կյանք վարող մարդկանց 50-70%-ը (աշխարհի բնակչության 13%)։
Պապիլոմավիրուսով վարակմանն ավելի հակված են դեռահաս աղջիկները և երիտասարդ կանայք։ Ուսումնասիրությունների ընթացքում պարզվել է, որ մեծ մասի մոտ վիրուսը փոխանցվում է սեռական կյանքի առաջին 2-3 տարիների ընթացքում։ Սեռական զուգընկերների հաճախակի փոփոխությունը 10 անգամ ավելի է մեծացնում պապիլոմային վարակի վտանգը։
Պապիլոմավիրուսով վարակվելու ուղիները. Մարդու պապիլոմավիրուսային վարակը (ՄՊՎ) փոխանցվում է ինչպես սեռական հարաբերությունների, այնպես էլ վարակակրի մաշկի կամ լորձաթաղանթի հետ շփման ժամանակ։
Ախտանշաններ. Հիմնականում վարակն ընթանում է առանց ակնհայտ նշանների և ախտորոշվում է բժշկի մոտ հետազոտվելիս։ Վիրուսի որոշ տեսակներ առաջացնում են սեռական գորտնուկներ և արգանդի պարանոցի լորձաթաղանթի ախտահարում: Պապիլոմավիրուսային վարակը չի բուժվում, սակայն արդյունավետորեն կարող է կանխարգելվել պատվաստման շնորհիվ։ Հետևաբար, վարակից պաշտպանության լավագույն միջոցը կանխարգելիչ պատվաստումն է։ Խորհուրդ է տրվում վերջինս իրականացնել մինչև վիրուսի հետ հանդիպումը, դեռահասության շրջանում: Շատ երկրներում ՄՊՎ դեմ պատվաստումն իրականացվում է սեռական հարաբերություն երբևէ չունեցած աղջիկների շրջանում, որոշ երկրներում պատվաստում են նաև տղաներին, ինչպես նաև երիտասարդ կանանց։ Հայաստանում պապիլոմավիրուսի դեմ պատվաստումն իրականացվում է Գարդասիլ պատվաստանյութով` դեռահաս աղջիկների շրջանում, կարող են պատվաստվել նաև ոչ վարակակիր կանայք (մինչև 45 տ.):
Վտանգ. Պապիլոմավիրուսի որոշ տեսակներ կնոջ մոտ կարող են հանգեցնել արգանդի պարանոցի քաղցկեղի, տղամարդկանց մոտ` առնանդամի քաղցկեղի: ՄՊՎ առանձին տեսակներ առաջացնում են նաև այլ քաղցկեղներ` հետանցքի, վուլվայի քաղցկեղ, կոկորդի և ըմպանի պապիլոմատոզ։
|
| Հերպես |
+ |
Հարուցիչ՝ հերպես վիրուս։
Հերպեսով վարակվելու ուղիները. Հերպեսով վարակվում են սեռական ճանապարհով։
Ախտանշաններ. Հարուցչի՝ օրգանիզմում հայտնվելուց մի քանի օրից մինչև մի քանի ամիս անց ի հայտ են գալիս հիվանդության առաջին նշանները։ Նախ սեռական օրգաններին հայտնվում են կարմիր ցավոտ բշտիկներ, որոնք ուղեկցվում են ուժեղ քորով և այրոցով։ Մի քանի օր անց բշտիկները պայթում են, և առաջանում են վերքեր։ Վտանգ. Հերպեսով վարակված հղի կանանց մոտ հաճախ վիժումներ են տեղի ունենում, կամ վիրուսը երեխային է փոխանցվում։ Հերպեսը նաև կարող է արգանդի պարանոցի քաղցկեղի պատճառ հանդիսանալ։
|
| Հեպատիտ B |
+ |
Հարուցիչ՝ հեպատիտ Բ-ի վիրուս։
Հեպատիտ B-ն ինֆեկցիոն հիվանդություն է, որը բնութագրվում է լյարդի ծանր բորբոքումով և կարող է հանգեցնել լյարդի ցիռոզի զարգացման (նաև լյարդի քաղցկեղի):
Վարակման ուղիները. Հեպատիտ B-ն և C-ն վիրուսային ինֆեկցիաներ են, որոնք փոխանցվում են արյան կամ կենսաբանական հեղուկների միջոցով: Այս 2 տեսակի հեպատիտներով հիմնականում վարակվում են արյան կամ սեռական ճանապարհով: Պտուղը կարող է վարակվել հեպատիտով իր մորից` ներարգանդային կյանքի կամ ծննդաբերության ընթացքում: Չպաշտպանված սեռական հարաբերությունը, ներարկային թմրամիջոցների կամ չախտազերծված ասեղների կիրառումը (օրինակ` պիրսինգի կամ դաջվածքների համար) կարող է բերել այս վարակի փոխանցմանը: Հեպատիտ B-ն և C-ն չեն փոխանցվում կենցաղային շփման կամ սննդի միջոցով, սակայն բավականին վարակիչ են, քանի որ վարակվելու համար բավական է մեկ ծակոց վարակված ասեղով կամ գործիքով: Այդ իսկ պատճառով վարակվելու տեսակետից վտանգավոր են ուրիշի չախտազերծված հիգիենիկ խնամքի պարագաները` նրանց վրա արյան հետքերի առկայության դեպքում` ածելի, ատամի խոզանակ, մկրատ և այլն: Հեպատիտ B վիրուսը չափազանց դիմակայուն է արտաքին միջավայրում և կարող է մի շաբաթ շարունակ պահպանվել չորացած արյան հետքի մեջ, ածելիի և ասեղի ծայրին:
Ախտանշաններ. Հեպատիտ B-ի թաքնված/ինկուբացիոն շրջանը կազմում է 2 – 6 ամիս։ Հիվանդության նախանշաններն աստիճանաբար են հայտվում և առաջին փուլում վերջիններս նման են մրսածության նշաններին։ Մի քանի օրից նկատվում է ախորժակի նվազում, դեղնություն, ցավեր աջ թուլակողում, սրտխառնոց, փսխում և այլ ախտանիշներ։ Հեպատիտ B-ից հնարավոր է պաշտպանվել միայն հատուկ պատվաստումների միջոցով։ Պատվաստում են փոքր երեխաներին և ռիսկի խմբին պատկանող մեծահասակներին։
Իմունիտետը պահպանվում է հետագա մի քանի տարիների և հիմնականում ողջ կյանքի ընթացքում։ Սակայն պատվաստումը չի պաշտպանում հեպատիտ C-ից, որը նույնպես կարող է փոխանցվել սեռական ճանապարհով։
|
| ՄԻԱՎ և ՁԻԱՀ |
+ |
ՄԻԱՎ-ի հարուցիչը մարդու իմունային անբավարարության վիրուսն է (ՄԻԱՎ)։
Վարակման ուղիները. ՄԻԱՎ-ով վարակվում են սեռական ճանապարհով և արյան միջոցով, սակայն այս հարուցիչն արագ ոչնչանում է մարդու օրգանիզմից դուրս։ ՄԻԱՎ-ը կարող է նաև փոխանցվել ծնողներից երեխաներին՝ հղիության, ծննդաբերության, կրծքով կերակրելու ընթացքում:
Ախտանշաններ. ՄԻԱՎ վիրուսը կարող է երկար ժամանակ (անգամ մի քանի տարիներ շարունակ) չուղեկցվել որևէ նշանով։ ՄԻԱՎ-ը քայքայում է իմունային համակարգը և ժամանակի ընթացքում (մարդկանց մեծամասնության մոտ 5-10 տարի անց) առաջանում է Ձեռքբերովի իմունային անբավարարության համախտանիշ (ՁԻԱՀ)։ ՄԻԱՎ վարակն լիովին չի բուժվում, սակայն վերջինիս վաղ հայտնաբերումը և հատուկ դեղորայքի ժամանակին ընդունումը կարող է օգնել կանգնեցնել հիվանդության հետագա զարգացումը։
ՄԻԱՎ-ի և ՁԻԱՀ-ի թեմայով լրացուցիչ նյութերին կարող եք ծանոթանալ այստեղ:
|
Ցավոք, ՍՃՓՎ-ի վտանգը իրենց սարսափելի անվանումների կամ քանակի մեջ չէ, այլ՝
- Մարդու օրգանիզմը շատ հաճախ կարողանում է ինքնուրույն հաղթահարել մրսածությունը, ինչը սակայն ՍՃՓՎ-ի դեպքում անհնար է։
- Որոշ ՍՃՓՎ-ներ (ինչպես օրինակ՝ սիֆիլիսը, սուսանակը և այլն) կարող են փոխանցվել համբույրի միջոցով։ Վերքերը, խոցերը և պզուկները բերանի խոռոչում և շուրթերին մեծացնում են ՍՃՓՎ-ի փոխանցման հավանականությունը։
- Որոշ ՍՃՓՎ-ներ ընթանում են առանց ուղեկցող նշանների, և մարդն անգամ կարող է չպատկերացնել, որ իր օրգանիզմում տեղակայվել են «անցանկալի հյուրեր»՝ վիրուսներ և բակտերիաներ՝ սեռավարակի հարուցիչներ։
- ՍՃՓՎ-ից պետք է բուժում ստանան միաժամանակ երկու զուգընկերները, այլապես վարակը կրկնվելու է։
- ՍՃՓՎ-ները կարող են առաջացնել լուրջ բարդություններ և ժամանակին չբուժելու դեպքում` հանգեցնել անպտղության։
- Որոշ ՍՃՓՎ-ներ, օրինակ՝ ՄԻԱՎ-ը դեռևս անբուժելի են համարվում։ Այնուհանդերձ, եթե ժամանակին սկսվի բուժումը, ապա հնարավոր կլինի կանխել հիվանդության հետագա զարգացումը։
Ինչպե՞ս ճանաչել սեռավարակը։
Որոշ սեռավարակներ երկար ժամանակ «թաքնվում են» և ոչ մի կերպ ի հայտ չեն գալիս։ Դրանց մասին իմանալու համար հարկավոր է համապատասխան անալիզներ հանձնել։ Սակայն, եթե քո զուգընկերոջ մոտ նկատվում են հետևյալ նշանները՝
- հեշտոցային կամ միզուկային անսովոր (առատ լորձային, թարախանման, «փրփրանման» կամ արյունոտ) արտադրություն,
- հաճախակի և ցավոտ միզարձակում,
- քոր կամ այրոց արտաքին սեռական օրգանների շրջանում,
- կարմրություն, քերծվածքներ, գորտնուկներ սեռական օրգանների կամ հետանցքի շրջանում,
- ցավ որովայնի շրջանում,
ապա ԱՆՄԻՋԱՊԵՍ ԴԻՄԵՔ ԲԺՇԿԻ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ։
Չի՛ կարելի ակնկալել և սպասել, որ ամեն ինչ ինքնուրույն կանցնի։ Նույնիսկ, եթե վերանան ախտանշանները, հիվանդությունը կպահպանվի և որոշ ժամանակ անց նոր ուժով ի հայտ կգա։
Առաջին հերթին պարզե՛ք, թե արդյո՞ք մոտակայքում կա որևէ կլինիկա, բժշկական կենտրոն, դեռահասների և երիտասարդների համար նախատեսված հատուկ բժշկական հաստատություն։
Անհրաժեշտության դեպքում կլինիկայում ձեզ խորհուրդներ կտան, ստուգումներ կանցկացնեն և բժշկական օգնություն կցուցաբերեն։ Կլինիկաների հասցեները փնտրեք այստեղ:
Անհրաժեշտ մասնագետներ.
Մաշկաբան՝ մաշկային և վեներական հիվանդությունները բուժող բժիշկ, գինեկոլոգ՝ կանանց առողջական խնդիրներով զբաղվող մասնագետ, անդրոլոգ՝ տղամարդկանց առողջական խնդիրներով զբաղվող մասնագետ, ուրոլոգ՝ տղամարդկանց միզասեռական հիվանդությունների մասնագետ, հոգեբան՝ անհատականության և միջանձնային հարաբերությունների խնդիրներով զբաղվող մասնագետ։
Որոշ երկրներում, օրինակ՝ Ուկրաինայում և Ղազախստանում, առողջության և ընտանեկան պլանավորման հարցերին վերաբերող խնդիրների դեպքում կարելի է նաև դիմել թեժ գիծ։ Խորհրդատուները կօգնեն ձեզ կոնկրետ իրավիճակում ճիշտ կողմնորոշվելու հարցում և կհուշեն, թե ինչ հետագա քայլեր պետք է ձեռնարկել։
Երբեք մի′ հետաձգեք «վաղվան» դժվար զրույցը և պատմեք ձեր կասկածների մասին զուգընկերոջը, նույնիսկ եթե դուք ունեցել եք միայն պաշտպանված սեռական հարաբերություններ։
Դա անչափ կարևոր է. հնարավոր է, որ նա նույնպես վարակված է և նրան էլ է հարկավոր դիմել բժշկի օգնության։ Եթե հետազոտությունից հետո բժիշկը հաստատում է ՍՃՓՎ-ն, ապա խուճապի մի մատնվեք։ Ձեզ բուժման կուրս կնշանակեն, և այն պետք է ամբողջությամբ անցնել՝ հետևելով բժշկի բոլոր նշանակումներին։ Այլապես հիվանդությունը կարող է քրոնիկ բնույթ ստանալ, իսկ դա նշանակում է, որ հետագայում այն ամբողջությամբ բուժելն ավելի դժվար կլինի։ Բժիշկը նաև խորհուրդ կտա մինչև ամբողջական ապաքինումը զերծ մնալ սեռական հարաբերություններից։
Մի′ զբաղվեք ինքնաբուժությամբ. դա կարող է վատթարացնել իրավիճակը։ Եվ մի փոխանցեք ձեզ համար նշանակված դեղորայքը որևէ մեկին։
Այժմ, երբ ձեզ արդեն պարզ է ամեն ինչ (կամ գրեթե ամեն ինչ) ՍՃՓՎ-ի մասին, ապա դուք արդեն հաստատ գիտեք, որ լավ է դրանց երբևէ չհանդիպել։ Սակայն ի՞նչ անել ապահով զգալու համար։
ՍՃՓՎ-ից, այդ թվում նաև ՄԻԱՎ-ից, 100% ապահովությունը հնարավոր է միայն սեռական հարաբերություններից զերծ մնալու դեպքում։
Այն հարաբերությունները, որոնք լուրջ են, երկարաժամկետ և կայուն, կարող են շարունակվել նաև առանց սեռական հարաբերությունների։ Նախքան սեռական հարաբերություններ ունենալը պետք է վստահ լինել, որ զուգընկերդ առողջ է։ ՍՃՓՎ-ի մասին խոսելու ձեր պատրաստակամությունը և, ամենակարևորը, յուրաքանչյուր սեռական ակտի ժամանակ պահպանակների օգտագործումը վկայում են այն մասին, որ դուք իսկապես հոգ եք տանում միմյանց մասին։ Իսկ նմանատիպ արտահայտությունները. «Ինչի՞ համար են պետք պահպանակները։ Դու ինձ չե՞ս վստահում» կարող են վկայել միայն թեթևամիտ վերաբերմունքի մասին։
Եվ ահա ևս մի քանի պարզ, սակայն ԱՐԴՅՈՒՆԱՎԵՏ անվտանգության միջոցներ, որոնք կօգնեն պահպանել քո սեփական և սիրելի անձնավորության առողջությունը և կօգնեն խուսափել «պատահական հարաբերություններից».
-
- Ոչ մի դեպքում չօգտվել մեկ այլ մարդու անձնական հիգիենայի պարագաներից (ածելի, ատամի խոզանակ, եղունգների համար նախատեսված պարագաներ)։
- Պահպանել անձնական հիգիենայի կանոնները և պահանջել նույնը զուգընկերոջից։
- Խուսափել ՍՃՓՎ-ի բարձր վտանգ ունեցող անձանց հետ սեռական հարաբերություններ ունենալուց (օրինակ՝ նրանց հետ, ովքեր ունեն բազմաթիվ սեռական զուգընկերներ կամ թմրանյութերի ներերակային օգտագործողներ են)։
- Սեռական հարաբերություններ սկսելուց առաջ համոզվեք, որ ձեր զուգընկերոջ մոտ բացակայում են ՍՃՓՎ-ի արտաքին ախտանշանները։
- Պարտադիր կերպով օգտվել պահպանակներից սեռական հարաբերությունների ընթացքում։
- Եթե պահպանակից օգտվելու հնարավորություն չկա, ապա ավելի ճիշտ կլինի զերծ մնալ սեռական հարաբերություններից։
- Գերադասելի է հարաբերություններ ունենալ մեկ հավատարիմ զուգընկերոջ հետ։
Մինչ սեռական հարաբերություններ ունենալը՝ մտածե′ք ձեր անվտանգության և առողջության մասին։ Մի′ կաշկանդվեք և զուգընկերոջ հետ քննարկեք պաշտպանիչ միջոցների օգտագործման հարցերը, քանի որ դա վկայում է այն մասին, որ դուք հոգ եք տանում ոչ միայն ձեր, այլ նաև ձեր զուգընկերոջ առողջության համար։
Նկարները այս հոդվածի համար տրամադրել են Mitya Ku, Christian Lauer և Entrer dans le rêve:
