Դեռ հին ժամանակներից ավելցուկային քաշի նկատմամբ վերաբերմունքը եղել է երկակի. ոմանք կարծել են, որ դա շատակերության հետևանք է, ոմանք էլ համարել են «առողջության» դրսևորում:

Իսկ ինչո՞վ է վտանգավոր գիրությունը: Մասնագետների կարծիքը միանշանակ է. գիրությունը զուտ արտաքինի պրոբլեմ չէ, այլ` քրոնիկական հիվանդություն (ինչպես շաքարային դիաբետը կամ զարկերակային գերճնշումը): Ապացուցված է, որ գիրությունն ուղեկցվում է նյութափոխանակության խանգարումներով և զգալիորեն բարձրացնում է մի շարք վտանգավոր հիվանդությունների զարգացման ռիսկը, առաջացնում է օրգանիզմի նորմալ կենսագործունեության խանգարում, դժվարացնում է առօրյա կյանքը, ծանր դեպքերում` նույնիսկ ինքնասպասարկումը (գնալ խանութ, ինքնուրույն հագնվել, լվացվել, զուգարանից օգտվել, լողանալ և այլն):  🙁

Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ մանկության և դեռահասության գիրությունը կապված է մեծահասակ տարիքի գիրության հետ. գեր դեռահասների 80% ունենում է գիրություն  նաև մեծահասակ տարիքում:

Գիրությունը արտահայտվում է ենթամաշկում (մաշկի տակ) և տարբեր այլ հյուսվածքներում ճարպի ավելցուկային կուտակմամբ: Այն մարդու կողմից սննդի հետ ընդունած և օրգանիզմի ծախսած կալորիաների հաշվեկշռի խախտման հետևանք է:

Այսինքն, մարդն ընդունում է ավելի շատ կալորիաներ, քան ծախսում է, և առաջացած ավելցուկը կուտակվում է ճարպի ձևով: Նաև առաջանում են նյութափոխանակության խանգարումներ, որոնք նպաստում են առողջական խնդիրներին: 🙁

Գիրությունը պայմանավորված է ժառանգական, կենսակերպի և միջավայրի տարբեր գործոններով, որոնցից են ցածր ֆիզիկական ակտիվությունը և անառողջ սննդային վարքագիծը, երբ օգտագործվում է քիչ բանջարեղեն, սպիտակուցով հարուստ սնունդ, չարաշահվում է անառողջ, ճարպերով և պարզ ածխաջրատներով հարուստ սնունդը, քաղցր գազավորված ըմպելիքները:

Ավելի հազվադեպ գիրությունը պայմանավորված է տարբեր էնդոկրին, գենետիկ և այլ հիվանդություններով:

Երբեմն գեր երեխաների սեռական հասունացումն ավելի վաղ է տեղի ունենում, տղաների մոտ` հաճախ ավելի ուշ: Ավելորդ քաշ ունեցող աղջկա կուրծքը կարող է մեծ լինել, համեմատած դասընկերուհիների հետ, և նա իր տարիքից ավելի հասուն են երևում:

Ինչպե՞ս որոշել գիրության կամ ավելցուկային քաշի առկայությունը:
Գիրությունը գնահատելու համար կատարվում է մարմնի զանգվածի ցուցանիշի (ՄԶՑ) որոշում: Այն հաշվարկվում է բաժանելով քաշը հասակի քառակուսիի վրա` ՄԶՑ = քաշ (կգ) / հասակ (մ²):

Երեխաների և դեռահասների ՄԶՑ-ն կախված է սեռից ու տարիքից և գնահատվում է հատուկ աղյուսակների օգնությամբ: Այդ աղյուսակներին կարող ես ծանոթանալ դպրոցական բուժքրոջ կամ տեղամասային բժշկին այցելելիս:

Բժիշկները գնահատում են գիրությունը նաև գոտկատեղի շրջագիծը չափելով: Գոտկատեղի և կոնքի շրջագծերի հարաբերության բարձրացումը վկայում է ճարպի` որովայնի շրջանում կուտակման մասին, ինչը նյութափոխանակության խանգարումների զարգացման ռիսկի գործոն է:

Ինչպե՞ս բուժել գիրությունը։

Ավելցուկային քաշից և հատկապես ճարպակալումից ազատվելը հեշտ գործ չէ. կանխարգելումը և բուժումը պետք է սկսել հնարավորինս շուտ, չսպասելով խնդրի խորացմանը: Ավելցուկային քաշի դեպքում կենսակերպի շտկումը ունի ոչ միայն բուժական, այլև գեղագիտական նպատակ, ինչը խիստ կարևոր է մարդու ինքնավստահության համար:

Բուժման հիմնական սկզբունքներն են` կենսակերպի, սննդակարգի և ռեժիմի շտկում, ֆիզիկական ակտիվության մակարդակի բարձրացում,  ամբողջ ընտանիքի կենսակերպի, սննդային վարքագծի և վերաբերմունքի փոփոխություն: Գիրությունը պահանջում է մասնագիտական միջամտություն` մանկաբույժ, էնդոկրինոլոգ, սննդաբան, հոգեբան:

Քաշի վերահսկման նպատակով անհրաժեշտ է․

• սահմանափակել բարձր կալորիականություն ունեցող մթերքների, հատկապես շաքարի,  սպիտակ հացի և հացաբուլկեղենի, նաև կարտոֆիլի, կենդանական ծագման ճարպերի և աղի քանակը:
• Փոխարենը պետք է ավելացնել ցածր կալորիականություն և բարձր սննդային արժեք ունեցող մթերքները` բանջարեղեն, լոբազգիներ, ամբողջահատիկ ձավարեղեն, որոշ մրգեր, անյուղ միս, թռչնամիս (առանց կաշվի) և ձուկ, ցածր յուղայնություն ունեցող կաթնամթերք:
• Խորհուրդ է տրվում սնվել օրը երեք անգամ և ունենալ 1-2 լրացուցիչ միջուտեստների ընդունում (snacking)։
• Քաղցր ըմպելիքների փոխարեն խմել սովորական ջուր:
• Ցուցված է փոքրացնել չափաբաժինները, չուտել երեկոյան ժամերին:
• Նախաճաշի ընդունումը պարտադիր է, քանի որ չնախաճաշող դեռահասները օրվա ընթացքում օգտագործում են ավելի շատ անառողջ սնունդ: 🙁

! Հիշի′ր, որ չի կարելի դիմել ինքնաբուժման կասկածելի և վտանգավոր եղանակների: Պարտադիր է խորհրդակցել մասնագետների հետ:

Հատկապես վտանգավոր են տարատեսակ խոտաբույսերը, նիհարեցնող թեյերն ու հաբերը: Դա կարող է բերել բավականին ծանր հետևանքների:

Սննդակարգի հիմքում պետք է լինի հաշվեկշռված (բալանսավորված) սնուցումը և ոչ` կասկածելի ծագման դիետաները կամ հաբերը: Քաշը պետք է իջեցնել մասնագետի հետ խորհրդակցելով, ոչ շատ կտրուկ` 3-6 ամսվա ընթացքում: Այնուհետ պարտադիր  շարունակել հետևել նշանակված սննդակարգին, ֆիզիկական ակտիվության ռեժիմին և կենսակերպին: Ճիշտ մոտիվացիան և վարքագծային փոփոխությունը չափազանց կարևոր են։ Ուստի բուժող թիմի կազմում լինում է հոգեբան։

Ծանր գիրության դեպքում ցուցված է դեղորայքային կամ նույնիսկ վիրահատական բուժում։

Հետևի′ր քո մարմնին, վարի՛ր առողջ կենսակերպ և եղի′ր առողջ:

Նկարը գտել ենք այստեղ:

Կազմեց Ե.Մովսեսյանը:

Կարդացեք նաև

Զգուշացե՛ք, նիհարեցնող միջոցներ

Մարդիկ միտված է հավատալու տարբեր «հրաշք» միջոցներին: Հատկապես, երբ այդ միջոցները ակտիվ գովազդվում են և ունեն գեղեցիկ փաթեթավորում ու համոզիչ բնութագիր: Իսկ ի՞նչ է թաքնված նման խոստումնալից միջոցների հետևում: Պատասխանում են մասնագետները:

ավելին →

Արդյոք կարևո՞ր է, թե երբ ես ուտում

Շատերին հայտնի է, որ կարևոր է հետևել սննդակարգին և վերահսկել, թե ինչ ես ուտում: Բազմաթիվ հետազոտություններ ապացուցել են, որ մեր սննդակարգի բաղադրությունը ազդում է մեր առողջական վիճակի վրա: Ներկայումս մասնագետները ակտիվորեն ուսումնասիրում են նաև սնվելու պարբերականության մասին հարցը և հասկանում, որ կարևոր է նաև, թե երբ ես ուտում:

ավելին →

Ֆիզիկական ակտիվություն

Շարժումը, ամենօրյա ֆիզիկական ակտիվությունը և առհասարակ ակտիվ կենսակերպը շատ կարևոր է մարդու ֆիզիկական և հոգեկան առողջության համար:

ավելին →

Մեր ապրելակերպը և առողջությունը

Վերջին տարիներին տարբեր մասնագետներ խոսում են առողջ ապրելակերպի կարևորության մասին: Փորձենք մանրամասնել, թե ինչ է դա նշանակում և ինչ դեր է խաղում կենսակերպը մեր կյանքում:

ավելին →