Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալներով` դեպրեսիան կամ ընկճախտը հանդիսանում է ամենատարածված հոգեկան խանգարումներից մեկը: Դեպրեսիայով տառապում է ավելի քան 300 միլիոն մարդ ամբողջ աշխարհում:

Նախորդ հոդվածներում մենք բավականին մանրամասն խոսեցինք ընկճախտի զարգացման պատճառների և հիվանդության արտահայտությունների մասին (կարդա այստեղ և այստեղ): Այժմ` թե ինչպես օգնել:

Ինչպե՞ս է բուժվում ընկճախտը

Նախ հիշենք, որ ընկճախտի որոշ արտահայտություններ կարող են լինել նաև այլ խանգարումների ժամանակ: Ճիշտ ախտորոշումը կարող է դնել միայն բժիշկը, ուստի եթե նկատում եք կասկածելի նշաններ, պարտադիր պետք է դիմել մասնագետի:

Ընկճախտը կարող է ունենալ ծանրության տարբեր աստիճաններ: Միջին ծանրության և ծանր դեպրեսիան պարտադիր բուժում են դեղորայքով, երբեմն` նաև համադրելով հոգեթերապիայի մեթոդների հետ, այդ թվում կոգնիտիվ-վարքագծային և միջանձնային հոգեթերապևտիկ: Օգտագործվում են հատուկ դեղեր` հակադեպրեսանտներ: Դրանք բավականին արդյունավետ են և հիմնականում ազդում են սերոտոնինի կամ այլ նեյրոմեդիատորների նյութափոխանակության վրա:

Բոլոր դեպքերում հիվանդության ախտորոշումը և բուժումն իրականացնում է մասնագետը, որը գնահատում է հիվանդության ծանրությունը և ընտրում համապատասխան բուժման մեթոդ` ամեն դեպքի համար կիրառելով բուժման անհատական պլան:

Հոգեթերապևտը կօգնի.

• հասկանալ հույզերը և դրանք վերբալիզացնել (արտահայտել բառերի միջոցով),
• վերլուծել և խնդիրներին դեմն առնել,
• ձեռքբերել ինքնավստահություն,
• ընդունել և սիրել ինքդ քեզ,
• ազատվել բացասական մտքերից,
• ստանալ դրական հույզեր և լինել ավելի լավատես:

Ցավոք, միշտ չէ, որ բուժումն արագ արդյունք է տալիս: Երբեմն պահանջվում է հոսպիտալացում:

Ինչպե՞ս կարող ես օգնել ընկերոջը

Հաճախ մենք ինքներս կարող ենք նկատել դեպրեսիայի արտահայտություններ և պետք է ճանաչենք վտանգավոր նշանները և օգնենք մեր ընկերոջը կամ ծանոթին:

Քանի որ ընկճախտը զուտ վատ տրամադրություն չէ, չարժե փորձել բարձրացնել ընկերոջդ տրամադրությունը սովորական խրախուսանքի բառերով, օրինակ` «քիթդ մի՛ կախիր, ամեն ինչ լավա» կամ «ամեն ինչ լավ կլինի, չմտածե՛ս», առավել ևս` «բա սա պրոբլեմա՞» կամ «պարզապես մոռացի՛ր»: Կարևոր է հասականալ, որ ընկճախտը լուրջ հիվանդություն է, որն ունի կոնկրետ պատճառներ և պայմանավորված է ֆիզիոլոգիական գործընթացներով:

Եթե նկատում ես, որ ընկերդ երկար ժամանակ ընկճված է, պետք չէ նրան նեղել կամ բզբզել, ճիշտ կլինի լինել բարյացկամ և ուշադիր և համոզել դիմել օգնության:

Կարևոր է հասկացնել նրան, որ դու միշտ պատրաստ ես նրան օգնել, եթե դրա կարիքը լինի: Պետք չէ ստիպել մարդուն խոսել նրա խնդիրների կամ զգացմունքների մասին. միշտ չէ, որ նման բացեիբաց խոսակցությունները օգտակար են:

Պարզապես հասկացրու ընկերոջդ, որ դու նրա կողքին ես և կարող ես լսել և խոսել նրան հուզող հարցերի մասին: Ցույց տուր նրան կյանքի դրական կողմերը և փորձիր զվարճացնել, միասին մի հաճելի կամ հանգստացնող զբաղմունք գտեք:

Դեռահասային տարիքում ընկճախտի առանձնահատկությունները

Անցումային տարիքում, երբ երեխան դառնում է մեծահասակ, նա ունենում է ապրումներ և հույզեր, որոնք ավելի բնորոշ են մեծերին, քան փոքրիկներին: Ուստի պատանեկան ընկճախտը ավելի նման է մեծահասակների հիվանդության, քան մանկական տարբերակին (այո՛, չզարմանաք, ընկճախտը կարող է հանդիպել և փոքր տարիքի երեխաների մոտ) 🙁

Ինչքան մեծ է դեռահասը, այնքան մեծ է հավանականությունը, որ նա կունենա այսպես կոչված տագնապային խանգարումներ, երբ ընկճվածության հետ մեկտեղ նկատվում է մշտական անհանգստություն, նյարդային վիճակ, վախեր: Առավել ևս, հաշվի առնելով նաև այն փաստը, որ դեռահասներն անցումային տարիքում հաճախ ունենում են ընկերների շրջապատում իրենց տեղը գտնելու խնդիրներ, դժգոհություն սեփական արտաքինից, կոնֆլիկտներ ծնողների և ուսուցիչների հետ, ինքնահաստատման փորձեր… Բնականաբար, սթրեսի մակարդակը բարձր է և խնդիրների առաջացման հավանականությունը` ավելի մեծ 🙁

Հաճախ ընկճվածություն ունեցող երիտասարդը (և շրջապատողները) կարող են գլխի չընկնել, որ իր մոտ կան խնդիրներ, ինչևէ, նա կարող է ունենալ տարբեր դժվարություններ առօրյա կյանքում` կենտրոնանալու հետ խնդիրներ, անտարբերություն և ապաթիա, մոտիվացիայի կորուստ, բացակայություն դպրոցից, առաջադիմության անկում: Երբեմն ընկճվածության պատճառով երիտասարդը կարող է դիմել ալկոհոլի կամ հոգեմետ միջոցների օգնության:

Պետք է հասկանալ, որ դեպրեսիայի նշանները ինքնուրույն չեն անցնի, և հիվանդությունը պահանջում է մասնագիտական միջամտություն:

Պատմի՛ր այդ մասին ծնողին կամ մեծահասակներից նրան, ում վստահում ես և միասին դիմեք օգնության:

Եվ վերջում մի քանի պարզ խորհուրդ, թե ինչպես ազատվել բացասական հույզերից և կանխարգելել ընկճվածությունը: Պարզապես անհրաժեշտ է.

• առողջ սնվել,
• նորմալ քնել,
• քայլել, պարել, շարժվել ամեն օր,
• գտնել ազատ ժամանակ լիարժեք հանգստանալու և լիցքաթափվելու համար,
• ունենալ սիրելի զբաղմունք/ հոբբի,
• փորձել գտնել և տեսնել հաճելի և դրական բաներ շրջապատում և առօրյա կյանքում, թեկուզ և մանրուքներում 🙂

Աղբյուրներ` https://ology.sh/healthygrowth/, https://kidshealth.org:

Կարդացեք նաև

Տարածված առասպելներ առողջ ապրելակերպի մասին

Ներկայուս նորաձև է համարվում առողջ կենսակերպը, և շատերը խոսում են ռացիոնալ սննդակարգի մասին, կիսվում են տարբեր խորհուրդներով, առաջարկում այս կամ այն «դիետաներ»: Սակայն այդ թեմայի շուրջ կան շատ տարբեր, երբեմն իրարամերժ մոտեցումներ...

ավելին →

Ընկճախտ (դեպրեսիա) vs. վատ տրամադրություն

Ընկճախտը կամ դեպրեսիան լուրջ հոգեկան խանգարում է, որը պահանջում է մասնագիտական միջամտություն: Այնուամենայնիվ, ընկճախտը հաճախ շփոթում են վատ տրամադրության և բացասական ապրումների հետ կամ ճնշվածությունը և անբավարար տրամադրությունը կոչում են դեպրեսիա: Միասին պարզենք տարբերությունները:

ավելին →

Ինչպես խոսել նրա հետ այդ մասին

Ունե՞ս մեկ հավատարիմ զուգընկեր, ում վստահում ես, և կարծում ես, որ հակաբեղմնավորիչ միջոցներ օգտագործելու կարիք չկա՞: Ճիշտ ժամանակն է խոսել այդ մասին զուգընկերոջ հետ: Բայց ինչպե՞ս:

ավելին →

Այն, ինչի մասին չես ուզում խոսել…

Դու գիտե՞ս, որ բռնություն է համարվում նաև այն գործողությունները, երբ նույնիսկ չկա կոպիտ ուժի կիրառում, ինչպես օրինակ` վիրավորական մեկնաբանությունները, նաև որոշակի բնույթի ակնարկները, հայացքները և հեռախոսազանգերը….

ավելին →